Historia Marki Fiat

26 stycznia 2021

Jeden z ważniejszych elementów włoskiej historii motoryzacji rozpoczął się już pod koniec XIX wieku za sprawą hrabiego Roberto Biscaretti di Ruffia oraz porucznika kawalerii, Giovani Agnelli.
11 lipca 1899 roku na założyli oni firmę o dość długiej nazwie. Fabbrica Italiana Automobili Torino (tłum. włoska fabryka samochodów w Turynie) – w co w skrócie dało nazwę F.I.A.T.

Firmę utworzono kilkanaście lat po pierwszych sukcesach konstrukcyjnych takich postaci jak choćby Benz i Daimler. Najbardziej zorientowanym w dziedzinie techniki i motoryzacji był Giovanni Agnelli, z wykształcenia oficer kawalerii, który został początkowo sekretarzem spółki, ale po latach pracy objął posadę dyrektora generalnego spółki.

Pierwsza fabryka Fiata powstała już w 1900 roku w Corso Dante. Początkowo zatrudnienie znalazło tam 35 pracowników, po kilku miesiącach co rano do pracy przychodziło już 150 osób. Może się to wydawać wartością przesadzoną, ponieważ w pierwszym roku działalności firmy powstały zaledwie 24 egzemplarze pierwszego w historii Fiata, modelu 4 HP (znanego też jako Fiat 3 ½ HP). To historyczne „auto” technologicznie było pełne skrajności. Rozpędzało się do wysokiej jak na ówczesne standardy prędkości – aż 35 km/h. Z Drugiej strony nie posiadało choćby biegu wstecznego! Było właściwie powozem z brezentową budką i silnikiem o mocy 3,5 KM.

Rok 1903 przyniósł nowość w postaci Fiata 24 HP, który śmiało można nazwać przodkiem modelu Abarth. Czynny udział w motorsporcie był w tamtych czasach ważnym elementem marketingu marki, więc jeden egzemplarz wystawiono do wyścigu Sassi-Superga, a auto prowadził nikt inny, jak Vincenzo Lancia. Wyścig oczywiście wygrał Fiat.

Podczas drugiej edycji Tour Italia rekord trasy ustanowił sam Giovanni Agnelli modelem 8HP! Tym samym wreszcie powstała marka, która nie zaczęła swojej działalności od produkcji maszyn do pisania, szycia, rowerów czy kół zębatych, ale od razu zabrała się za produkcję samochodów.

W 1905 roku oferta rynkowa firmy obejmowała szesnaście podstawowych modeli samochodów osobowych z silnikami o mocach od 3,5 do 100 KM. Wspomniane auta można było zamówić z nadwoziami otwartymi i zamkniętymi, przeznaczonych do codziennego użytku, turystyki lub wyścigów. Wszystkie były wyposażone w silniki czterocylindrowe, umieszczane według najnowszej mody w przedniej części nadwozia. Napęd był przekazywany klasycznie przy pomocy trzech lub czterech przełożeń. Wszystkie były wyposażone w potężne reflektory karbidowe, umożliwiające w miarę bezpieczne podróże nocne.

Rok 1912 oznaczał nowy rynkowy cel, ponieważ Stany Zjednoczone zostały już dawno zdobyte. Fiat pojawił się w Rosji i okolicach, w tym także w Polsce. Wszystko szło wspaniale – aż do wybuchu I Wojny Światowej. Ten czas oznaczał dla większości producentów potężny kryzys, nie inaczej było w przypadku Fiata. Powstał wtedy model 501, znajdujący zbyt w Armii Królewskiej.

Po wojnie, a dokładnie w 1920 r., stery Fiata przeszły w ręce Giovanniego Agnelliego. Prezes postanowił poszerzyć nieco horyzonty, więc ponownie ruszył do USA, a tam dotarł do najgorętszego miejsca na mapie – fabryki Forda. W tamtym okresie drzwi wizjonerskiego przedsiębiorstwa Forda nie zamykały się, a masowe pielgrzymki w celu obejrzenia z bliska rewolucyjnego procesu produkcji masowej nie miały końca. Giovanni od razu przekonał się, że taśmowa produkcja jest nie tyle wymysłem, ile koniecznością nowoczesnej motoryzacji. Obniżenie kosztów produkcji stało się priorytetem.

Największym hitem tamtego okresu był jednak Fiat Topolino. Jego produkcja rozpoczęła się w 1936 roku i rozpoczęła modę na mini samochody. W aucie mieściły się dwie osoby dorosłe i dwoje dzieci na tylnej, wąskiej kanapie. Samochód był napędzany silnikiem o pojemności 500 cm3 i mocy 13 KM. Tuż przed II Wojną Światową, w maju 1939 roku, oddano do użytku w Turynie kolejny zakład, zatrudniający w systemie dwuzmianowym aż 22.000 pracowników. Ogólne zatrudnienie w koncernie wynosiło wówczas 55.000 osób.

Po wojnie w dorobku konstruktorskim Fiata znalazły się nie mniej sławne modele 500 i 600 z silnikami umieszczonymi w tylnej części opływowego nadwozia. Pierwszy z nich był potocznie określany nazwą Cinquecento. Był to protoplasta zakupionego na licencji, znanego w Polsce modelu 126.

W 1966 roku włoska marka podpisała umowę na budowę rosyjskiego zakładu VAZ w Togliatti. W 1967 roku Fiat przejął spółki: Autobianchi, OM, CMSA oraz większości udziałowe w Magneti Marelli i Weber.
W międzyczasie w 1973 roku w Bielsku Białej, a dwa lata później w Tychach, na podstawie kolejnej umowy z włoską centralą rozpoczęła się produkcja modelu 126p. Do 1976 roku z taśm produkcyjnych zjechało 122 tys. egzemplarzy Fiatów 125p, znanych u nas pod nazwą „Duży Fiat”. W tym samym roku Włosi podpisali z FSO ostatnią umowę, której efektem było rozpoczęcie produkcji Poloneza.

W 1978 roku Fiat opracował i wdrożył system „Robogate”, czyli system zautomatyzowanej linii montażu. Jak na owe czasy był to ogromny skok w stronę innowacji. W 1979 roku powstała holding Fiat Auto w skład którego wchodziły marki: Fiat, Lancia, Autobianchi, Abarth i Ferrari. W 1984 roku skład powiększył się jeszcze o Alfa Romeo i Maserati. Rok później z taśm produkcyjnych zjechał dwumilionowy egzemplarz modelu 126p, który w kolejnych latach został poddawany kosmetycznym poprawkom.

W 1980 Giugiaro zaprojektował całkowicie nowy model o nazwie Panda. Zdobył on dużą popularność, jednak symbolem odrodzenia włoskiej marki jest niezaprzeczalnie Uno, który wszedł do sprzedaży dwa lata później. Wprowadzał on całkiem nowe wymagania w dziedzinie elektroniki, jakości materiałów i ekologiczności silników. Pod koniec lat osiemdziesiątych pojawił się kolejny udany model – Tipo. Zdobył on tytuł „Samochód Roku”, dzięki zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań.

W 1991 roku została zakończona produkcja Fiata 125p. Do tego czasu wyprodukowano łącznie 1.445.700 egzemplarzy tego modelu. Rok później w wyniku umowy z Fiatem rozpoczęła się produkcja modelu Fiat Cinquecento, który w 1998 roku zastąpiony został przez Seicento.

Od 1994 do 2002 roku produkowano produkcję Uno, natomiast w 1997 roku do tej gamy dołączył jeszcze Palio Weekend.

W 1997 roku firma opuściła dotychczasową siedzibę w Corso Marconi i przeniosła się do Palazzina Fiat w Lingotto, przekształconego w teren Międzynarodowych Targów i Centrum Konferencyjne. W latach dziewięćdziesiątych przyszedł poważny kryzys. Fiat postanowił wzmocnić się poprzez ekspansję na rynki zagraniczne, a przede wszystkim na te wschodzące. Marka zaczęła być promowana jako symbol innowacji dostępnych za przyzwoitą cenę.

Jedną z niewątpliwie bardzo ważnych dat w polskiej historii Fiata jest zakończenie w 2000 roku produkcji kultowego modelu Fiat 126p, zwanego też zamiennie „Maluchem”. Łącznie wyprodukowano 3.318.674 sztuk tego modelu. W 2003 roku wraz z końcem produkcji modelu Palio Weekend rozpoczyna się produkcja nowoczesnej Pandy, która okazała się wielkim hitem w Europie. W 2007 roku w naszym kraju rusza produkcja kultowej reedycji modelu 500.